هندس شیمی فردی است که یافته های شیمیدان ها را به صورت عملی و کاربردی درآورده و در صنایع مختلف آنها را بکار می گیرد. در واقع مهندسی شیمی، فرآیند بکارگیری علم شیمی است.

به طور کلی گستره کار مهندس شیمی بسیار وسیع بوده و حوزه های مختلفی را شامل می شود. این تنوع را در گرایش های تحصیلی زیادی که در رشته مهندسی شیمی وجود دارد، می توان تا حدی درک کرد. به همین جهت شاید نتوان تعریف جامع و کاملی از مهندسی شیمی ارائه داد. مهندس شیمی مسئولیت های مختلفی از مهندسی فرآیند تا مدیریت کارخانه را می تواند بر عهده بگیرد.

هر مهندس شیمی با توجه به گرایش تحصیلی خود وظایف خاصی را برعهده دارد به عنوان مثال گاهی در یک فرآیند خاص مانند اکسیداسیون (سوزاندن برخی مواد شیمیایی برای تولید مواد شیمیایی دیگر) ، گاهی در حوزه مواد نانو (موادی در اندازه های بسیارکوچک در حد نانو که دارای ویژگی های جدید و خاصی هستند) و یا گاهی در طراحی فرآیند تولید مواد غیرآلی (مانند سیمان، اهک و…) تخصص دارد.

یکی از کارهای اصلی مهندسی شیمی طراحی و اجرای فرآیندهای شیمیایی برای تبدیل مواد اولیه به کالاها و موادی ارزشمند و کاربردی است. به عنوان مثال در یک پالایشگاه مهندس شیمی وظیفه دارد با بررسی وضعیت موجود، بهترین فرآیند را برای تبدیل مواد خام نفتی به محصولات مفید و باارزش پتروشیمی طراحی و پیاده سازی کند. یا مثلا در یک کارخانه محصولات غذایی منجمد، وظیفه نظارت و طراحی بهترین فرآیند برای استفاده از مواد اولیه در تولید محصولاتی با کیفیت در کنار کمترین هزینه و زمان، بر عهده مهندس شیمی آن کارخانه می باشد.

مهندس شیمی باید ابتدا در ریاضی و بعد در شیمی و فیزیک قوی باشد. همچنین باید دقت بالا، توانایی تحلیل اطلاعات، حل مساله و مهارت مدیریتی برای مدیریت پروژه ها، افراد و بودجه ها را داشته باشد.
ساعت کاری مهندس شیمی معمولا مطابق با ساعات کاری اداری است . البته وقتی روی پروژه ای کار می کند، گاهی لازم است زمان بیشتری را سر کار خود باشد تا بتواند پروژه را به موقع تحویل دهد.
محل کار مهندس شیمی معمولا در آزمایشگاه ،دفتر کار یا بخش های مختلف کارخانه یا پالایشگاه ها می باشد.

در ادامه با وظایف مهندس شیمی ، مهارت و توانمندی های مورد نیاز مهندس شیمی، تحصیلات لازم برای ورود به شغل مهندسی شیمی، بازار کار، آینده شغلی و فرصت های استخدامی مهندسی شیمی و درآمد و حقوق مهندس شیمی آشنا می شوید.
وظایف مهندس شیمی

مهندس شیمی معمولا در بخش تحقیق و توسعه و یا در بخش تولید مشغول به کار می شود.
اگر مهندس شیمی در بخش تحقیق و توسعه کار کند، وظایف او عبارتند از:
آزمایش راه های جدید توسعه محصولات در آزمایشگاه
استفاده از مدل های کامپیوتری برای رسیدن به روش های تولید ایمن تر و مقرون به صرفه تر
برنامه ریزی برای چگونگی انتقال نمونه های آزمایشگاهی به محیط واقعی کار( به منظور تولید انبوه صنعتی)
توسعه روشهای ایمن و دوستدار محیط زیست برای از بین بردن مواد زائد
اگر مهندس شیمی در بخش تولید مشغول باشد، وظایف او عبارتند از :
همکاری با تکنسین های کارخانه برای ایجاد تجهیزات لازم و ابزارهای کنترل فرآیند تولید
نظارت و بررسی فرآیندهای فیزیکی و شیمیایی فرآیند تولید
طراحی سیستم ها و دستگاه ها مورد نیاز در فرآیند تولید
همکاری نزدیک با مدیران بخش های کنترل کیفیت و ایمنی و سلامت به منظور بهینه سازی فرآیند تولید از نظر اقتصادی، کیفیت محصولات، ایمنی و…

مهارت و توانمندی های مورد نیاز مهندس شیمی

داشتن استعداد در ریاضیات، فیزیک و شیمی – زیرا پایه مهندسی شیمی بر این دروس بنا شده است.
مهارت خوب در تحلیل و حل مساله – چون مهندس شیمی به طراحی و کنترل فرآیندهای تولیدی می پردازد، باید بتواند فرآیندها را تحلیل و در صورت بروز مساله یا مشکلی آن را به خوبی حل نماید. به عنوان مثال اگر در یک کارخانه تولید مواد غذایی از طرف بخش کنترل کیفیت اعلام شود که محصولات نهایی به حد کافی فریز نشده و امکان فساد سریع آنها وجود دارد، مهندس شیمی کارخانه سریعا مساله مورد نظر را بررسی و با تسلطی که روی فرآیندهای مختلف تولید دارد، اشکال را پیدا و برای رفع آن اقدام می کند.
توانایی برنامه ریزی، سازماندهی و تصمیم گیری – از آنجا که کار مهندس شیمی بسیار حساس و کلیدی است، برای پیشبرد مناسب فرآیندهای تولید مهندس شیمی باید از توانایی خوبی در برنامه ریزی و سازماندهی کارها برخوردار باشد. مثلا در بسیاری موارد وقتی واحدی به یک پالایشگاه می خواهد اضافه شود، مهندس شیمی باید با دقت همه عوامل و کارهای لازم را شناسایی کرده و با برنامه ریزی درست و گرفتن تصمیمات به جا، وظیفه طراحی و راه اندازی آن بخش پالایشگاه را انجام دهد.
توانایی مدیریت پروژه ها، افراد و بودجه ها – در بسیاری از کارخانجات و پالایشگاه ها، مهندس شیمی مسئول اصلی پروژه ها می باشد. بنابراین باید در مدیریت پروژه ها و کارکنان آنها قوی باشد.
مهارت خوب ارتباطی – برای همکاری و ارتباط با سایر مهندسان، کارکنان و مدیران ارشد
توانایی کار تیمی – کار مهندس شیمی (در قالب پروژه و یا در روند عادی کار) ارتباط زیادی با کارگران و سایر مهندسان دارد. برای انجام درست وظایف و دستیابی به بهترین تولید باید همکاری و هماهنگی زیادی بین تیم های کاری وجود داشته باشد.